Blije bloesems

Ken je dat gevoel dat je krijgt bij ergerlijk perfecte mensen? Of bij een tot op de millimeter uitgedachte minimalistische Jan des Bouvrie-inrichting? Keurig aangeharkte gazonnetjes waarbij geen grasspriet het waagt buiten de lijntjes te groeien? Nee? Dan is het ongetwijfeld een kwestie van jaloezie van mijn kant. Desalniettemin zie ik met tevredenheid de spinazie tussen de tanden van het modepoppetje, en de spat tomatensaus in de blinkend schone keuken van geborsteld staal. Die imperfecties maken dat wat anders eng perfect en plastic was geweest nét wat menselijker – en ik moet dat ergens in herkennen om de schoonheid ervan in te kunnen zien.

En dat is precies de reden dat ik lange tijd op mijn stapeltje monsters van Ormonde Jayne heb gezeten; de geuren zijn stuk voor stuk mooi, intelligent, origineel, alom inzetbaar en zelfs de huisstijl van verpakking laat niets te wensen over. Oh, én de parfumeur annex oprichtster van het bedrijf, Linda Pilkington, komt in interviews naar voren als een zeer welwillend en sympathiek persoon. Wat wil je nog meer?

Gedreven door een gevalletje lente in de bol en een behoefte om nieuwe dingen uit te proberen heb ik dan toch mijn Discovery Set weer eens tevoorschijn gehaald en zie! Ze bevallen me veel beter nu ik er het spreekwoordelijke nachtje over geslapen heb.
In de stal van OJ-geuren zie ik een grofweg een stilistische scheiding tussen de zwoele oriëntaalse geuren aan de ene kant, en de onschuldige tropische bloesems aan de andere kant. Van nature neig ik meer naar de oriëntaalsen, dus uiteraard begin ik bij de blije bloesems.

Champaca ~ In mijn vorige testronde was dit de favoriet van het stel. Uit mijn aantekeningen: “Champaca is wat de witte bloemen-helft redt. Sprankelend zomers met citrus, bloesems en thee, maar met net genoeg bite om niet de zoveelste variatie op een roze-bestrikt thema te zijn: dit is een meisjes-meisjes parfum dat zelfs ik zou dragen!”
Inmiddels ben ik van mening veranderd: Champaca lijkt nu het meest een (geslaagde, dat wel) liefdesbaby van Kenzo Amour en Lancôme Miracle; het crèmige van kokende basmatirijst uit Amour gevolgd door de crowdpleasers van citrus en lichte bloesems uit Miracle. Absoluut draagbaar en verdiend populair, maar ik mis het grassprietje buiten het gazon.

Noten: neroli, roze peper, bamboe, champaca, fresia, basmati, mirre, groene thee, muskus.

Ta’if ~ Deze valt een beetje buiten mijn provisorische tweedeling van de OJ-geuren; Ta’if is een roos – geen tropische bloesem, en heeft bovendien een crèmige oriëntaalse basis, in tegenstelling tot het transparante hout-en-muskus van de anderen. Toch past Ta’if beter bij de “roze” geuren door hoe zoet en bloemig het is. De roos in Ta’if is vol, fruitig en wordt geflankeerd door saffraan (een klassieke combinatie: zo uit mijn hoofd weet ik dat ook L’Artisan Parfumeur Safran Troublant, Diptyque Opôné en People of the Labyrinths A Maze er gebruik van maken). Aanvankelijk scherp en groen, zwelt Ta’if binnen 15 à 30 minuten aan tot een romig bouquet van rozen, jasmijn en oranjebloesem. Aanrader als je van zoete geuren houdt.

Noten: roze peper, saffraan, dadel, rozenolie, fresia, oranjebloesemabsoluut, jasmijn, brem, amber.

Frangipani ~ Dit is mijn nieuwe favoriet van de tropische afdeling. Meer dan de anderen heeft Frangipani een vermoeden van imperfectie. Niet dat de constructie van de geur imperfect is, integendeel. De imperfectie zit hem er eerder in dat Frangipani een bloem voorstelt zoals wij die kennen; eentje die niet te scheiden valt van blad en aarde en water en vergankelijkheid – de andere bloesemgeuren van Ormonde Jayne lijken meer op de idee van bloemen; eeuwig, onaantastbaar, larger than life.
Frangipani begint op een iets bittere sinaasappelschil en direct daarop volgend een zweem van crèmige magnolia. Het hart ruikt als een goede bloemist of een broeikas: naar warme, natgestoven blaadjes en tropische bloemen. Ondanks de femme fatale-reputatie van tuberoos en jasmijn, blijven ze hier beheerst en transparant, en is het geheel niet zo suikerzoet als de andere bloesems van Ormonde Jayne.

Noten: lindebloesem, magnolia, limoenschil, witte frangipani, jasmijn, roos, tuberoos, waterlelie, pruim, groene orchidee, amber, muskus, cedar, Frans vanille-absoluut.

De overige twee "blije bloesems" van Ormonde Jayne, Osmanthus en Sampaquita, ben ik minder van gecharmeerd. Osmanthus is precies de geur van een wat oudere perziken-douchegel van de Body Shop, en hoewel Sampaquita goed begint, kan die mijn aandacht niet langer dan tien minuten vasthouden.

De parfums van Ormonde Jayne zijn in hun Online Boutique verkrijgbaar in EdP en extrait, voor resp. £68 of £180 per 50ml.

Van parfuminderen en andere neologismen

Beste lezer, ik moet je iets bekennen. Ik ben schuldig. Schuldig aan het schaamteloos bevorderen van parfumeerderen. Mijn enige excuus is dat ik me tot gisterenavond laat van geen kwaad bewust was, en ik vraag dan ook nederig vergiffenis aan al diegenen die ik onbedoeld misleid heb.

De openbaring kwam in de vorm van een gewaarwordingscampagne van Neutral over de gevaren van roekeloze blootstelling aan parfum. Ik citeer Alex de Jong: "Om mensen bewust te maken van het aantal geparfumeerde producten dat ze dagelijks gebruiken, starten we de campagne Parfuminderen. We willen laten zien dat het parfumgebruik soms best iets minder kan. Dat blijkt ook uit het onderzoek: Nederlanders hebben geen idee hoe vaak ze in aanraking met parfum komen." Wij ongeïnformeerde Nederlanders mogen ons gelukkig prijzen dat we mogen delen in de wijsheid van A. De Jong en consorten! Zonder hun leiderschap - neen, sterker nog: klokkenluiderschap - van verborgen agenda's vrij, zouden we ten onder gaan aan onze schadelijke onwetendheid en ons slaafse vertrouwen in producenten van verzorgingsproducten.

Maar wacht! Dat is nog niet alles! De campagne verleent ons het ultieme hulpmiddel om meer inzicht te krijgen in de mate van geparfumeerdheid waarin wij ons wentelen: een actiesite, met parfumteller™! Al bij de eerste zin die ik op de site las, wist ik dat deze campagne voor niemand anders dan mij bedoeld was; de woorden zagen tot in het diepst van mijn hart.



De pontificaal in het midden geplaatste uitnodiging om mijn "parfum-momenten" per dag te laten berekenen kon ik dan ook niet afslaan, en aldus begon mijn pad naar de geparfuminderde verlichting.
Ter educatie (en als boetedoening voor mijn transgressies) zal ik mijn resultaten met de wereld delen:

Je gebruikt 10.7 keer per dag parfum.
Dat is 3910.7 keer per jaar!

Nederlandse vrouwen gebruiken gemiddeld 14 keer per dag parfum

Niet parfumeren, maar parfuminderen - zeggen we bij Neutral. Omdat je een heel gevoelige huid hebt bijvoorbeeld. Misschien wil je niet allemaal geuren door elkaar gebruiken, of je vindt bij sommige producten zo'n parfum gewoon niet nodig. Er zijn redenen genoeg om te parfuminderen. Zeker als je net hebt ontdekt dat je zelf zomaar 10 tot 14 keer per dag een geparfumeerd product gebruikt. Deo, shampoo, creme, zeep, noem maar op. Dus eentje minder is misschien best een goed idee.

De schrik sloeg me om het hart, kan ik je vertellen. Zulke rekenfouten zouden op het internet niet motten maggen, tenslotte. Dat terzijde zijn er inderdaad éindeloos veel redenen om te parfuminderen: zo zijn er de niet nader gespecificeerde gevaren van parfumgebruik, de antwoorden van duizend respondenten in een door Neutral betaald onderzoek zoals weergegeven in een persbericht van Neutral, de suggestie dat parfum überhaupt geen plaats heeft in bepaalde producten, en uiteraard de naamloze dreiging van allergie.

Mij rest dan nu slechts om nogmaals mijn welgemeende excuses aan te bieden aan wie zich mede door mij of dit blog in geparfumeerd gevaar heeft begeven. En ik wil van de gelegenheid gebruik maken om bij voorbaat mijn diensten aan te bieden aan de organisatie die de gevaren van diwaterstofmonoxide aan het licht wenst te brengen. Neutral, hier ligt een taak voor jullie!

De schone lei

Ah, een nieuw jaar. Wat zeg ik? Een nieuw decennium. Na alle opwinding over top 10, 100 en 1000-lijsten, terugblikken, vooruitblikken en tegelijkertijd-blikken is de rust min of meer neergedaald en zijn we en masse weer tot de orde van de dag zijn overgegaan. Nu is het moment van het grote gebaar, van het einde aan slechte gewoontes en om de wereld met een frisse blik tegemoet te treden! Dat wil zeggen, totdat het enthousiasme gedempt wordt door het onvermijdelijke gevoel van lichte teleurstelling dat ons elke januari toch weer overvalt, als opnieuw blijkt dat er geen tastbaar verschil bestaat tussen 31 december en 1 januari.

Voor het echter zover is (om precies te zijn: komende maandag) mogen we ons nog verliezen in deze prettige delusie. En wat past er beter bij de fris geschrobde lei van het nieuwe jaar dan de beige trenchcoat van de parfumerie: witte muskus?
Over de ironie dat muskus (een geurolie van oorsprong gedestilleerd uit de anale klieren van het Siberisch muskushert) tegenwoordig synoniem is geworden met neutrale, zepige aroma’s, is al veel en grondig geschreven. Nu heeft de geur die wij 21e-eeuwers kennen als muskus ook bar weinig te maken met de rauwe, dierlijke geur van verwaarloosde apenkooi die het natuurlijke muskusdestillaat afgeeft, aangezien er al sinds jaar en dag met synthetische muskus-imitators gewerkt wordt, met poëtische (en gepatenteerde) namen als Galaxolide, Habanolide en Velvione. Desondanks bestáán ze nog wel, van die geuren die zich er niet voor schamen om hun spreekwoordelijke vuile was buiten te hangen – maar die bewaren we voor later. Een vers jaar, zo nieuw dat het cellofaantje er nog omheen zit, kan daar nog even niet aan beginnen.

The Body Shop White Musk
Als één van de eerste geuren die rondom opgeschoonde, synthetische muskus is geconstrueerd, kan ik White Musk niet overslaan. De huidige versie is licht poederig, diffuus, iets aan de zoete kant en bovenal bescheiden. Ik heb van horen zeggen dat White Musk vroegah (toen alles anders en beter was) spectaculairder was. Misschien is dat inderdaad zo - de huidige versie laat me koud.

Noten: musk, jasmijn, lelie, iris, roos, vanille, amber, patchouli, eikenmos, vetiver, perzik
Verkrijgbaar in EdT, EdP en olie.

Estée Lauder White Linen
Revolutionair ten tijde van zijn introductie vanwege het hoge percentage aan synthetische muskus (20% van de formule bestaat uit Galaxolide, de muskus die ook gebruikt werd om wasmiddel zijn typische geur te geven) in combinatie met aldehydes. Het resultaat is inderdaad overweldigend wasmiddelachtig, met het typische en overheersende synthetische waas van aldehydes eroverheen. Wat mij betreft licht gedateerd, maar liefhebbers van geuren als Chanel no. 5 zouden ook zeker White Linen een kans moeten geven.
Noten: aldehydes, citrus, perzik, jasmijn, roos, anjer, sering, cederhout, sandelhout, honing, benzoïne
Verkrijgbaar in EdT en EdP bij elke parfumerie en veel online discounters.

Serge Lutens Clair de Musc
Oom Serge heeft één of twee atypische geuren in zijn line-up (dat wil zeggen: die niet de curry-en-honing-behandeling hebben ondergaan), waarvan Clair de Musc er één is. Naar Lutense maatstaven is dit een muurbloempje: licht zepige opening (denk Dove) die langzaamaan vergezeld wordt van een neutrale witte muskus met een hint van poederige iris. Alleen degene die er écht met zijn aandacht bij is zal de subtiele hint van dierlijke nestgeur opvallen, die het geheel net iets interessanter maakt. In één woord samengevat is Clair de Musc chic. Maar vergis je niet: ook deze bescheiden Lutens vergezelt je zonder problemen een hele dag, en blijft dagenlang op kleding te ruiken.
Noten: bergamot, neroli, plantaardige muskus, jasmijn, roos, poederige muskus, iris, sandelhout, ambrette
50ml/€79, verkrijgbaar bij Skins Cosmetics en bij een enkele Douglas.

Alyssa Ashley Musk
Gecamoufleerd door een intens saai flesje en veelal achter slot en grendel gehouden vind je bij je lokale Kruidvat met een beetje geluk Alyssa Ashley Musk. Als je de kauwgom kauwende kassadame ertoe kunt bewegen om een tester tevoorschijn te toveren, blijkt dat AA Musk eigenlijk zo verkeerd nog niet is. Sterker nog, ik zie een lichte overeenkomst met de véél duurdere Serge Clair de Musc: ook dit is een bijna wollige witte muskus met licht zepige vibes. Niet gek voor de prijs. Noten: bergamot, oranjebloesem, aldehydes, jasmijn, roos, ylang-ylang, iris, kruidnagel, eikenmos, tonkaboon, amber, muskus.
Verkrijgbaar in EdT en EdP bij de meeste drogisterijen en sommige parfumerieën.

Reminiscence Musc
Ah. Dit is wat Narciso Rodriguez had moeten zijn, als ik de heerser van het universum was. De NR wordt in de markt gezet als de ultieme floral-woody-musk*, maar ik heb de aantrekkingskracht er nooit van begrepen. Waar NR me blijft ergeren met zijn dissonante combinatie van muskus, bloemen en houtnoten, is Reminiscence Musc een naadloos geheel, comfortabel als een flanellen pyjama. Opent redelijk zoet en bloemig, maar na zo'n 30 minuten overheerst een poederige, vanille-achtige muskus. Mijn enige klacht: ook met behoorlijk sprayen blijft het een extreem subtiele geur en na drie uur is-ie foetsie. Het zou kunnen dat ik geurblind ben voor één of meerdere bestanddelen, dus vooral zelf proberen. Noten: Ylang-ylang, witte bloemen, amandel, benzoïne, amber, vanille, muskus
50ml/€45, verkrijgbaar bij de betere Douglas.

*De floral-woody-musk is een modern subgenre van de bloemige geurcategorie, met de originele Narciso Rodriguez for her als één van de meest succesvolle voorbeelden ervan. Zie ook Osmoz.

Gelukkig Nieuwjaar!

Voordat we vanavond de oliebollen, champagne, kou en feestjes in duiken willen we nog snel van de gelegenheid gebruikmaken jullie allemaal een fantastisch feest te wensen en uiteraard een gelukkig 2010!



Bij een mooie gelegenheid hoort natuurlijk een mooie geur. Zelf ga ik voor m'n all-time favourite: Guerlain L'Heure Bleue. Wat dragen jullie vanavond?

Laat het aftellen beginnen!

Spot de trend!

Niche is hot. Niet alleen lijkt de praktijk erop te duiden dat de jongere generatie beter geïnformeerd is over en meer openstaat voor niche-parfums, ook qua opbrengsten gesproken is het een aantrekkelijke markt - juist in tijden van recessie, gek genoeg. Je kunt dan ook de gelederen van juwelen-horloges-en-mode-ontwerpers het niet aanrekenen dat ze een hapje van die markt willen opeisen: huizen als Hermès, Chanel, Armani, Prada en Guerlain hebben al een paar jaar een ultra-exclusieve serie geuren naast hun aanbod voor het plebs, en recentelijk hebben ook Van Cleef & Arpels (juwelen) en Cartier (juwelen en horloges) zich aan de niche gewaagd. Niet iedereen kan de introductie van deze kleine legertjes aan uniforme, minimalistische flessen echter waarderen - uit verschillende hoeken komen klachten dat de hoeveelheid aan nieuwe lijnen de spoeling dun maakt en bovendien kunstmatig de prijs van álle niche-lijnen opdrijft.

Hoe het ook zij: ik spot bij dezen een trend. Wil iemand een gokje wagen welk bedrijf als volgende de niche-markt gaat overspoelen met een luxe lijn? Inzicht in andere trends? Laat het weten.

Om het interessanter te maken geef ik originele 4ml monsters van de Hermèssences Paprika Brasil en Vanille Galante weg aan het brein achter één willekeurig gekozen reactie.
Alle reacties van vóór dinsdag 17 november 12:00 doen automatisch mee!

Opinie: 'Ik ruik, ik ruik... wat ik niet hoor te ruiken'

Een mooie foto of schilderij zou nageschetst kunnen worden, in een poging het aan iemand te beschrijven. Een leuk nummer op de radio is na te neurieën. Maar voor geuren heb je doorgaans slechts een ontoereikend arsenaal aan woorden en beschrijvingen tot je beschikking.

Deze zijn op hun beurt weer gelimiteerd door hoeveel associaties je zelf kunt maken: hoe kun je immers de geur van een roos herkennen in een geur wanneer je nog nooit van je leven een roos geroken hebt?

Geuren zijn niet eenvoudig na te vertellen.

Top-, hart- en grondnoten

Goede geuren veranderen van karakter en accenten wanneer je ze door de dag heen draagt. Dit komt door de verschillende verdampingseigenschappen van gebruikte aromachemicaliën. Parfumhuizen gebruiken sinds jaar en dag een conventie om de dynamische verandering van een parfum te beschrijven.

Een parfum bestaat uit drie lagen: topnoten, hart- of middennoten en grondnoten (basenotes). Samen worden zij in een geurpiramide beschreven.

In de topnoten vinden we de overheersende accenten die je ruikt in de eerste minuten na de applicatie. De accenten worden veroorzaakt door de kleinere moleculen die makkelijker verdampen en daarmee de receptoren in je neus bereiken. Deze kleinere moleculen kunnen bijvoorbeeld aldehydes zijn, zoals het vaakgebruikte molecuul Citral. Veel geuren beginnen met een citrusopening die snel afzwakt, omdat de moleculen snel wegverdampt zijn.

De hartnoten zijn het hart van de geur: de accenten die 'de geur de geur' maken, vinden we hierin terug. Deze zijn het sterkst van zo'n 15 minuten tot enkele uren na applicatie van de geur.

Grondnoten zijn wat er van de geur overblijft, wanneer de body, de kern van de geur allang vervlogen is. Dit zijn de laatste accenten van de geur die je ruikt wanneer je je 's avonds omkleedt om naar bed te gaan, bijvoorbeeld.

Perceptie vs. werkelijkheid

Natuurlijke extractiemethodes produceren essentiele oliën die inherent anders ruiken dan het originele voorwerp, wanneer je ze zou verdunnen in een alcoholoplossing. De verschillende extractiemethodes geven zelf ook nog eens dramatische andere accenten aan de geur. Indien het de bedoeling van de parfumeur is, om een zo natuurgetrouw mogelijke geur van - bijvoorbeeld - een roos te maken, heeft hij daar een boel andere, vaak synthetische, aromachemicaliën voor nodig.

Nicheparfumeur Andy Tauer uit Zürich legt bijvoorbeeld uit dat hij voor zijn Une Rose Chyprée (2008) op twee manieren aan de uiteindelijk rooskarakter van de geur is gekomen. Hij heeft een roosextract getrokken uit oplossingen (rose absolute) gebruikt, maar daarnaast ook essentiële oliën uit stoomdestillatie van roosbladeren. Beide methodes extraheren geurmoleculen met andere verhoudingen uit de roos, en ironisch genoeg ruikt geen van beide producten als een 'echte roos', maar naar een interpretatie ervan.

(bron: fragantica.com)

Daarnaast gebruiken veel parfumeurs tegenwoordig synthetische geurmoleculen. Dit zijn stoffen die niet in de natuur te vinden zijn, maar in het laboratorium worden gemaakt. Synthetische ingrediënten roepen bij mensen echter vrijwel altijd associaties op die ze kunnen beschrijven, simpelweg omdat onze hersenen de geur willen herkennen, associëren met iets wat het kent.

Een molecuul als Calone (methylbenzodioxepinone; L'Eau d'Issey (1992) / Cool Water (1988)) geeft mensen vaak de perceptie van een onbevlekt tropisch strand en een blauwe zee: dat is natuurlijk niet letterlijk in een flesje te stoppen, maar het idee wordt wel in de hoofden opgeroepen.

Een veelgebruikt molecuul als Iso E Super (Molecule 01 (2008) is pure verdunde Iso E Super) ruikt naar een fluweelzachte combinatie van cederhout, bloemen en ambergris. Eén enkel molecuul kan dus een combinatie van geuren oproepen, terwijl geen van die beschreven voorwerpen ooit natuurlijkerwijs in de buurt van dat molecuul zijn geweest!

Goedkope synthetica wil nog wel eens gebruikt worden in plaats van dure natuurlijke oliën om de winsten op te pompen die parfummerken op hun geuren maken. Er bestaan echter ook genoeg peperdure synthetische moleculen die simpelweg het geurenpalet vergroten waarmee de parfumeur kan werken. Vergelijk dit met het geven van meer kleuren aan een schilder, of meer (elektronische) instrumenten aan een muzikant: de mogelijkheden voor creativiteit worden vergroot.

Wat zij zeggen, wat jij ruikt

Mensen houden van herkenning, zélfs in een zo ongrijpbare kunstvorm als geuren in de parfumerie. Parfumhuizen en parfumeurs weten dit ook, en gebruiken dit om een geur aan je te beschrijven via de geurpiramide. Om een parfum te beschrijven, grijp je terug naar wat je wél weet, en dus snapt: citroen, vanille, kaneel, thee... maar dit hoeft dus niet per sé te betekenen dat deze geurnoten ooit in een natuurlijke vorm iets met de geur zelf te maken hebben gehad.

Een voorbeeldje: Ice*Men (2007) van Thierry Mugler heeft in de geurpiramide 'iced coffee' staan. Betekent dit dat de parfumeur z'n assistenten vele Frappuchino's bij Starbucks heeft laten halen, en vervolgens hiervan een paar druppels in elke fles heeft gedaan? Uiteraard niet. Hij heeft een mix aan ingrediënten gebruikt, hoogstwaarschijnlijk synthetisch, die hem doen denken aan de aromatische frisheid van IJskoffie.

Nog een ander voorbeeld: in de marketing rondom L'Artisan Parfumeur's nieuwe Havana Vanille (2009) van parfumeur Bertrand Duchaufour, wordt melding gemaakt van een uitgesproken tabak-noot. Niets is wat het lijkt, want Duchaufour legt in dit interview uit dat de perceptie van tabak door maar liefst drie verschillende losse noten wordt veroorzaakt: narcis, bloemgeuren uit de Asteraceae-familie en tonkabonen. Samen combineren ze tot een individuele, erg geloofwaardige tabakgeur. Ook hier zien we: perceptie hoeft niet gelijk te staan aan de daadwerkelijk gebruikte ingrediënten.

Genieten van een geur

Geuren kunnen emoties losmaken bij jezelf of anderen. Uiteindelijk draait het allemaal om de perceptie van de geur, en de daarmee gepaard gaande associaties in de gedachten van de drager.

Stoor je niet aan mensen die volhouden dat je bepaalde dingen in een geur moet ruiken, enkel omdat ze ergens in een piramide hebben gelezen dat het erin zit. Noten die in geurpiramides genoemd worden, zijn slechts een 'zetje in de juiste richting' die het parfumhuis zelf op het oog had voor de geur, en bij lange na niet bedoeld als een bepalende ingrediëntenlijst.

Laat geurpiramides een leidraad zijn voor je perceptie, maar maak vooral je eigen associaties met behulp van je eigen herinneringen bij het ervaren van een geur!

Ars Gratia Artis

Elke vorm van creatieve expressie loopt van kitsch via commercieel vatbaar naar “echte kunst”, wat dat dan ook moge betekenen*. Plak daar naar wens nog een superieure (sub)categorie aan vast in de vorm van conceptuele kunst. Traditioneel gesproken kijken de vernieuwers, de scheppers, de kunstenaars neer op de artisanale, verkoop-georiënteerde vaklieden, die weer minachtend doen over de Made in China-producenten die enkel aan derivatieve reproductie doen. Waar zij op neerkijken, wie zal het zeggen. Fabrikanten van toeristenrommel? Waarmee ik maar wil aangeven dat er binnen “de kunsten” van oudsher een strikte hiërarchie geldt, die meer gerelateerd is aan innovatie dan aan praktische toepasbaarheid. Ga maar na: meubelontwerp? Bepaalde ontwerpers plaatsen absoluut vorm boven functie, en uiteraard bungelt de Ikea onderaan de originaliteitsschaal in meubelland. In de mode zijn het de catwalks van Milaan en Parijs die de media-aandacht genereren, maar draagbaar? De prêt-a-porter vertaalt de ondraagbare concepten naar praktisch toepasbare kleding, waarna de H&M razendsnel de Chinese arbeiders aan het werk zet voor de massaproductie.** De parfumerie, als satelliet-industrie van de mode, voldoet aan grofweg dezelfde hiërarchische indeling, waarbij de conceptuele parfumerie de laatste jaren een hoge vlucht heeft genomen.

Het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam onderzoekt het conceptuele eind van het spectrum van zowel mode als parfumerie in de tentoonstelling Art of Fashion (nog tot 10 januari 2010 te zien), waar innovatief (daar heb je het woord weer) werk van grote namen als Walter van Beirendonck, Hussein Chalayan en Viktor & Rolf samengebracht is. De individuele stukken werken als functionele items voornamelijk op de lachspieren, maar zodra je jezelf toestaat om ze in museale context te plaatsen, blijkt dat er belangrijke parallellen zijn tussen deze modeontwerpers en “gewone” beeldende kunstenaars. Beiden gebruiken hun medium om achtereenvolgens kritiek te leveren op hun eigen industrie of lijn van werk, vorm en functie ter discussie te stellen, te shockeren of puur esthetiek na te streven – ze beperken zich zeker niet tot slechts jurken naaien. Dat ze daarbij af en toe hun doel voorbij schieten (zie: ondraagbare kleding – je vraagt je af waarom dan juist een normaliter draagbaar medium gekozen wordt) en zich schuldig maken aan navelstaren (hun kritiek is vaak slechts relevant voor mode-insiders) wordt door de organisatoren van de tentoonstelling schijnbaar niet opgepikt of belangrijk gevonden.

Het achterste hoekje van de tentoonstellingsruimte is gereserveerd voor de parfums, en ook hier is een selectie gemaakt die moet illustreren dat het concept in sommige gevallen belangrijker is dan de functie. We tellen de Fles Die Niet Open Kan, de Ode Aan Hebzucht, de Serie Afstotelijke Anti-Parfums en de Kritiek Op De Marketing. De keuze is zeker consistent met de rest van de tentoonstelling, en ik zal niet verraden welke voor degene die nog van plan is het Boijmans met een bezoekje te vereren.

Wat mijn persoonlijke mening over moderne beeldende kunst ook moge zijn, de tentoonstelling is leuk om een beter beeld te krijgen van enkele enfants terribles binnen de mode-industrie, die de oppervlakkigheid afwijzen ten gunste van een meer conceptuele aanpak.

*Ik weiger uitspraken doen over de aloude vraag “wat is kunst” omdat ik eerlijk gezegd geen zin heb om te verzanden in filosofisch geneuzel. Maar ik ben de kwaadste niet, dus voor de liefhebber van wespennesten: leef je uit.

**Als trouwe klant van zowel de H&M als de Ikea wil ik trouwens benadrukken dat de hierboven beschreven hiërarchie voornamelijk relevant is binnen de beroepsgroep, en niet zozeer voor de gemiddelde consument (tenzij die consument van snobisme zijn hobby maakt): ik heb tenslotte in de praktijk meer aan een winterjas die op hetzelfde aantal ledematen rekent als ik daadwerkelijk heb, hoe innovatief hij verder ook mag zijn. De moraal: high art en low art hebben beiden hun functie en plaats en het één is niet objectief “beter” dan het ander.

De tentoonstelling Art of Fashion: Installing Allusions loopt van 19 september 2009 tot 10 januari 2010 in het Museum Boijmans van Beuningen. Toegang €9, gratis op woensdagen en met Museumkaart.